Niegroźna, ale uciążliwa i krępująca - czyli wszystko, co warto wiedzieć o czkawce

Dopada cię nagle i niespodziewanie. Zatykasz usta, odwracasz głowę i próbujesz zachowywać się jak najciszej? Czkawka, bo o niej mowa, to niegroźna, choć uciążliwa i wzbudzająca ogólną wesołość dolegliwość. Najmniej do śmiechu jest temu, z czyjego wnętrza dobywają się głośne czknięcia.

Czym jest czkawka? Naukowcy i lekarze, od dawna usiłują zbadać to powszechnie występujące zjawisko. Czkawka, to nic innego, jak gwałtowny skurcz przepony i mięśni oddechowych. Skurcz ten wywołany jest określonymi czynnikami, takimi jak zdenerwowanie, stres, wysiłek fizyczny wykonywany z pełnym żołądkiem, picie bardzo gorących i zimnych napojów, jedzenie potraw przyprawionych zbyt ostro, spożywanie posiłków bez popicia, szybkie pochłanianie pokarmów przeplatanego mówieniem i picie alkoholu. Teraz wiesz, dlaczego czkawka dopada cię, gdy prowadzisz ważne negocjacje, gdy najedzony biegniesz do samochodu, bo jesteś spóźniony, gdy rozmawiasz z partnerem w interesach, gdy masz przerwę na szybki posiłek lub wznosisz kolejny toast na firmowym przyjęciu itp. Twoja przepona kurczy się wtedy nie bez przyczyny. Żyjesz szybko i nerwowo, dlatego czkawkę miewasz często i to w sytuacjach, gdy jest ona najmniej pożądana.

Dlaczego ją słychać. Czkawka, to nie tylko wyczuwalny ruch powietrza wewnątrz jamy brzusznej i przełyku, to także wyraźny odgłos, którego nie da się stłumić. Dlaczego? Odruchowe skurcze przepony i mięśni oddechowych, pociągają za sobą podrażnienie zakończeń dwóch nerwów: błędnego i przeponowego. Czkawka odczuwana jest w brzuchu i przełyku, ponieważ nerw przeponowy sięga do przełyku, który mieści się między gardłem, a żołądkiem. Czkawka jest słyszalna, ponieważ podrażniona przepona zostaje wprawiona w drgania, co z kolei powoduje dostawanie się powietrza do płuc przez głośnię i nagłośnię. W reakcji na przepływ powietrza, głośnia i nagłośnia szybko zamykają się i to jest to co słyszy twoje otoczenie, gdy męczy cię czkawka.

Czkawka u dzieci. Jesteś ojcem maluszka, który nie dawno przyszedł na świat? Nie denerwuj się, gdy usłyszysz, że ma czkawkę. W tym wieku, czkawka jest naturalnym odruchem, zabezpieczającym płuca przed dostaniem się ciał obcych do płuc. Gdy niemowlę przełyka pokarm, tchawica zamyka się, by nic nie wpadło do płuc. Chroni to maluchy przed zachłyśnięciem. Gdy twój bobas zaczyna czkać, ponoś go trochę na rękach, połóż na brzuszku lub poklep delikatnie po plecach.

Czkawka u mężczyzn. Mężczyźni narzekają najczęściej na czkawkę będącą skutkiem przebytych zabiegów chirurgicznych. Czkawka może pojawiać się jako skutek operacyjnego leczenia gruczołu prostaty, pęcherzyka żółciowego, żołądka i okrężnicy.

Przyczyny czkawki. Czkawka pojawiająca się sporadycznie i trwająca kilkanaście minut, nie jest niczym niepokojącym. Do lekarza trzeba pójść wtedy, gdy dolegliwość ta ma charakter chroniczny, to znaczy męczy prawie codziennie i po kilka godzin. Lista schorzeń, które mogą wywoływać czkawkę, jest bardzo długa i bogata. Najgroźniejszym z nich jest zapalenie mózgu i zaburzenia pracy układu nerwowego. Czkawka może świadczyć o cukrzycy, złej pracy serca, wątroby, nerek, płuc lub trzustki.

Leczenie czkawki. W wyjątkowych przypadkach, czkawkę leczy się farmakologicznie. To znaczy nie ją samą, ale poważne schorzenie zdiagnozowane u pacjenta, jako jej przyczyna. Czasami leczenie to polega na odstawieniu leków wywołujących czkawkę, a są to środki nasenne, środki uspokajające i sterydy. Na czkawkę nie wywołaną inną chorobą, przepisuje się leki rozkurczowe, środki rozluźniające mięśnie i wyciszające układ nerwowy. Jeśli to konieczne, czkawkę leczy się chirurgicznie, uszkadzając nerw przeponowy.  

Przerwij czkawkę. Istnieje kilka prostych sposobów na przerwanie czkawki. Jednym z najskuteczniejszych jest nabieranie powietrza głęboko w płuca i wstrzymywanie oddechu na dłuższą chwilę. Niektórzy zalecają też oddychanie z papierową torebką przy ustach lub mocne uciskanie środkowej części dłoni, przy pomocy kciuka drugiej ręki, w celu rozluźnienia układu nerwowego. Inne sposoby na czkawkę to łykanie kostek cukru lub suchego chleba, dociskanie kolan do brzucha lub sprowokowanie innego odruchu, na przykład kichnięcia pod wpływem silnego zapachu. Czkawka ustępuje także wtedy, gdy nękany nią człowiek, zostanie przestraszony...